Trả lời: vươn tới chất lượng nghệ thuật cây cảnh việt
theo em khi ta hiểu thế nào thuật ngữ chất lượng ?
ta tìm hiểu về thuật ngữ "" nghệ thuật cây cảnh "" đây là bài viết của thây cường họa sĩ trên diễn đàn vannientung.com
nó không làm người ta hiểu rõ được "nghệ thuật cây cảnh " nhưng em nghĩ tham khỏa song cũng vỡ ra nhiều điều .
ĐÔI ĐIỀU SUY NGHĨ
VỀ CÂY CẢNH NGHỆ THUẬT VIỆT NAM ĐƯƠNG ĐẠI
VÀI NÉT SƠ LƯỢC VỀ NGHỀ CÂY CẢNH VIỆT NAM HIỆN NAY
*Qui mô đào tạo
Qui mô đào tạo chuyên nghành cây cảnh trên phạm vi cả nước chưa có tính chuyên nghiệp, chương trình đào tạo của một số cơ sở dạy nghề hiện vẫn ở qui mô nhỏ, thiếu phần kiến thức lí luận cơ bản như: Phương pháp tạo hình nghệ thuật trong cây cảnh, Mĩ học, Nghệ thuật học v.v… Các tổ chức hội Sinh vật cảnh hiện nay thiên về tổ chức triển lãm mang tính phong trào, chất lượng nghệ thuật chưa cao, hiếm khi tổ chức được các cuộc hội thảo bàn về chuyên ngành cây cảnh nghệ thuật.
* Lực lượng quần chúng tham gia
Gần đây phong trào chơi cây cảnh đã lan tỏa khắp các vùng miền trong cả nước; thú chơi mà xưa kia chỉ dành cho các bậc quyền quí, cao sang thì nay đã gần như được xã hội hóa, người người chơi cây cảnh, nhà nhà chơi cây cảnh. Cây cảnh đã lôi kéo mọi tầng lớp xã hội từ nông dân, công nhân, trí thức đến các chủ doanh nghiệp đó chính là tính ưu việt của nghệ thuật đương đại. Hàng năm có tới hàng chục các cuộc triển lãm từ cấp xã đến cấp huyện, tỉnh, thành phố và cả qui mô toàn quốc; đó là những tín hiệu đáng mừng về một nghề truyền thống đã được phát huy trong thời đại ngày nay. Nhưng có lẽ đã đến lúc chúng ta phải bình tâm để suy nghĩ về chất lượng nghệ thuật của các tác phẩm khi mang ra trưng bày. Tại sao chính những người trong cuộc vẫn thường phàn nàn, Rằng: cuộc triển lãm này chất lượng chưa cao, cuộc triển lãm kia chủ yếu là hàng nhôm nhựa hay đại loại những cây như thế mà cũng gọi là cây cảnh nghệ thuật v.v…Đó chẳng phải là những điều đáng suy nghĩ lắm sao?
Thực tế trong những năm qua phong trào chơi cây cảnh phát triển quá nóng trên qui mô rộng ; Điều đáng tiếc là đa số những người chơi đều tự học, tự tìm hiểu hoặc dựa theo ý kiến chủ quan của một số người, cũng có một số dựa theo xu thế của thị trường do đó nhận thức về cái đẹp chưa đồng đều. Theo qui luật phát triển xã hội; khi đời sống vật chất được nâng cao, thú chơi phát triển thì các sản phẩm nghệ thuật sẽ trở thành một món ăn dinh dưỡng về tinh thần không thể thiếu và nghiễm nhiên nó cũng trở thành một loại hàng hóa có thể mua bán, trao đổi.
Cây cảnh nghệ thuật cũng là một thứ hàng hóa nhưng có giá trị vô hình, sự mua bán, trao đổi dựa trên cơ sở nhận thức cảm tính và dư luận xã hội, vì thế khi hòa nhập vào cơ chế thị trường nó sẽ bị thương mại hóa và mang tính vụ lợi, lúc này giá trị đích thực của nghệ thuật có thể bị trao đảo thiếu minh bạch. Ngoài ra riêng với cây cảnh nghệ thuật còn có sức hấp dẫn kì lạ, khi đã ưng rồi thì khó mà kiềm chế được; người có nhiều tiền thì mua nhiều, người ít tiền thì mua ít, người không có tiền thì xoay sở vay mượn; có người còn đổi cả những vật dụng trong nhà như trâu, bò, xe máy thậm chí có người còn đổi cả những tài sản quí giá như ô tô hoặc bất động sản v.v… để lấy cây về. Vì thế nếu người chơi thiếu thận trọng hoặc chưa trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về chuyên ngành cây cảnh mà đã đầu tư lớn thì rất dễ bị tổn thương.
MỤC TIÊU HƯỚNG TỚI CỦA CÂY CẢNH NGHỆ THUẬT VIỆT NAM ĐƯƠNG ĐẠI
I-TÍNH KẾ THỪA
Cái đẹp trong nghệ thuật cây cảnh không phải tự nhiên mà có, trải qua quá trình lao động, sáng tạo hàng ngàn năm các cụ ta đã tổng kết ra ba tiêu chí cơ bản mà ta cần phát huy:
1-Cổ: Cổ vữa có nghĩa là cây già, cây lâu năm đạt đến cổ lão vừa có nghĩa là hình thức biểu đạt phải tạo được dáng cây cổ thụ.
2-Kì: Kì có nghĩa là lạ, cây có dáng hoặc hình thù kì dị khác với những cây thông thường. Chữ kì hàm chứa các yếu tố: Kì mĩ, kì diệu, kì khôi, kì ảo, kì thú, kì công… Cây mang được yếu tố này mới làm cho nghệ thuật thoát ra sự thuần túy, bắt chước tự nhiên một cách máy móc, tự nhiên chủ nghĩa. Ta cần lưu ý: Yếu tố “Kì” phải tạo cho người xem những khoái cảm thẩm mĩ(Đẹp) trái với những kiểu kì lạ phản cảm gây cho người xem khó chịu, sợ hãi như kì quái, dị dạng hay quái đản v.v…
3-Mĩ: Mĩ là vẻ đẹp của cây. Một CCNT đẹp là một cây đạt được cả tổng thể lẫn chi tiết, có tỷ lệ cân đối và bố cục hài hòa bao hàm cả cách trình bày dôn, chậu. Cây phải nêu bật được chủ đề gây ấn tượng và cảm xúc cho người thưởng ngoạn.
II-ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN
Trong sáng tác CCNT Việt Nam đương đại ngoài việc kế thừa những kiến thức do các bậc tiền nhân để lại ta cần biết tiếp thu những tinh hoa của nghệ thuật Bonsai thế giới đồng thời phát huy trí tối đa óc sáng tạo để tìm ra những nét mới có giá trị nghệ thuật cao và mang đậm bản sắc văn hóa riêng của người Việt.
1-Nội dung:
Một tác phẩm cây cảnh có giá trị nghệ thuật cao phải là một tác phẩm thể hiện được ý nghĩa nội dung về những giá trị cuộc sống. Hình thức biểu đạt phải mạch lạc, rõ ràng, thấu tình, đạt lý, gây ấn tượng cho người xem và tạo nên những khoái cảm bền lâu với người thưởng thức.
Là một môn nghệ thuật thì mục tiêu của nó đều hướng tới các giá trị: CHÂN-THIỆN-MĨ. Cây cảnh nghệ thuật cũng không nằm ngoài số đó muốn vươn tới những giá trị chân chính đó thì tất yếu phải đáp ứng các chức năng của nghệ thuật nói chung:
1.1- Chức năng thoả mãn nhu cầu thẩm mỹ:
Thỏa mãn nhu cầu thẩm mỹ của các cá nhân và xã hội nói chung, đó là chức năng đặc thù của nghệ thuật. Nhu cầu thẩm mỹ là nguyên nhân của nghệ thuật. Sự hoàn thiện, hoàn mỹ là mục đích vươn tới của nghệ thuật. Những chức năng cơ bản khác của nghệ thuật chỉ có thể thực hiện một cách hoàn hảo, bền vững thông qua chức năng thoả mãn nhu cầu thẩm mỹ.
1.2- Chức năng nhận thức - phản ánh:
Là chức năng chủ yếu với mọi hình thái ý thức xã hội, trong đó ý thức thẩm mỹ, được tập trung một cách cao nhất trong nghệ thuật.
Nghệ thuật giúp con người nhận thức hiện thực khách quan, nhưng là cái hiện thực khách quan trong tính chỉnh thể toàn vẹn của nó, cái hiện thực khách quan dưới góc độ thẩm mỹ chứ không phải những cấu trúc thuần tuý của bản thân nó. Hơn nữa, nghệ thuật phản ánh quan hệ thẩm mỹ của con người với thế giới hiện thực khách quan ấy mà trong quan hệ thẩm mỹ này, cái được phản ánh chủ yếu là cảm xúc của con người.
Nghệ thuật giúp con người nhận thức được chính mình một cách sâu sắc, làm cho mỗi con người phải tự nghiền ngẫm và xem xét bản thân, xem xét quan hệ của mình với người khác với toàn xã hội và môi trường sống của mình.
1.3- Chức năng giáo dục:
Với nội dung chính là giáo dục thẩm mỹ, giáo dục phẩm chất đạo đức, giáo dục niềm tin tôn giáo, ý thức chính trị, ý thức công dân.
Nghệ thuật, xét đến cùng, phản ánh tồn tại xã hội và các quan hệ xã hội khác như quan hệ đạo đức, chính trị xã hội tôn giáo, kinh tế…Các quan hệ này được phản ánh vào nghệ thuật dưới góc độ thẩm mỹ, thông qua các hình tượng nghệ thuật. Vì vậy, nghệ thuật cũng như các hình thái ý thức xã hội khác, xét đến cùng, bị tồn tại xã hội quy định song nó có tác động tích cực trở lại đối với tồn tại xã hội.
Nghệ thuật giáo dục con người một cách lãng mạn, tự giác, khả năng giáo dục lâu dài từ thế hệ này đến thế hệ khác. Nghệ thuật giáo dục và cảm hoá con người bằng cách nêu gương thông qua hình tượng nghệ thuật.
Các chức năng nói trên suy cho cùng chỉ là một, chỉ là hướng đưa con người thấy và vươn tới các giá trị tích cực của xã hội, giá trị chân, thiện, mỹ mà thôi.
2- Hình thức biểu đạt:
Một tác phẩm cây cảnh nghệ thuật phải được thể hiện công phu, bài trí gọn gàng sạch sẽ, có tỷ lệ cân đối, bố cục hài hoà gây ấn tượng cho người xem, phương pháp biểu đạt cần biểu lộ rõ chủ đề và ý tưởng sáng tác, cách trình bày vừa phô diễn được vẻ đẹp tổng thể của cây vừa không làm mất đi những nét đẹp của gốc, bệ, thân dáng, tay cành.
Bố cục tạo ra hướng quan sát chính cho người xem, (có thể một hay nhiều hướng nhưng phải có một hướng chính). Hướng chính phải là hướng đẹp nhất của tác phẩm (chọn góc độ có thể quan sát rõ cả thân, bệ, vị trí các tay, cành)
Bố cục còn thể hiện ở việc bố trí sắp đặt vị trí tay cành, bông tán của cây cảnh làm sao phải phù hợp với đặc điểm, dáng vóc, tỷ lệ của từng loại cây và bồn chậu.