Do sự hiện diện của chất bồ-tạt (Potassium hay Kali, viết tắt là K)
trong lòng một số tế bào, những tế bào này có khả năng hút thêm
nước để trương nở hoặc đẩy đẩy chất bồ tạt ra ngoài khiến mất
nước nên tế bào teo lại. Hiện tượng thêm nước hoặc mất nước
khiến vách tế bào rút cong hay thẳng ra sẽ tạo cử động ở lá.
Những tế bào có khả năng này được gọi là tế bào xoay (motor cells).
Bạn xem mấy cái lá Oxalis (như me đất ) xem .
Buổi sáng, khi nắng mặt trời nhè nhẹ hé , các bạn sẹ thấy lá cây me đất cũng
hé xòe ra hứng nắng. Thế nhưng, có những loại không chịu được nắng mạnh,
nên đến trưa , lúc nắng có cường độ cao, tế bào xoay sẽ giảm K và nước để rũ
lá xuống . Thế là mặt tiếp xúc ủa lá với ánh nắng giảm góc độ. Xế chiều, nắng yếu,
lá lại xòe ra. Nhưng gần tối ,hết nắng, lá lại cụp xuống.
Chúng ta có thể nói : tế bào xoay ở cây Me đất hoạt động theo cường độ ánh sáng.
Mạnh quá cũng cụp, không có tí ánh sáng nào cũng cụp.
Còn trường hợp cây mắc cỡ , thì tế bào xoay làm việc theo "sóng chấn động" .
Chuyện như trên thì các bạn chắc đã thường thấy . Nhưng có một chi tiết lý thú thế này.
Những cây nắp bình (ở trên đồi Đà lạt ) là loài có lá biến đổi thành một cái bình có chứa
ít nước mật để dụ sâu bọ hoặc kiến. Khi có con bọ chui tọt vào bình, gây chấn động,
nắp của bình (vốn là một cái lá ) sẽ đóng lại thật nhanh.
Bởi vì, nếu lá nắp không đóng nhanh, "con mồi" trong bình sẽ có thể tẩu thoát.
Đố bạn,
cây nắp bình phải dùng biện pháp gì để đóng nắp bình thật nhanh.
(giống kiểu con người thường hay làm ) ?
