.........
Tôi bỏ hết mọi thứ được nghe và thấy. Đã có lúc tôi thấy vẻ đẹp mà loài kỳ hoa dị thảo kia đem lại thật là tội lỗi. Tôi đã trầm tĩnh lại, hiểu rằng lan không có tội. Lòng tham của con người là vô độ, ấy mới là cái tội. Cái tội mượn lan bôi danh, cái tội tranh hơn, ganh ghé, từ lan mà tính ích kỷ trong con người mới thả sức bật dậy. Đánh gục cả bản chất thuần hậu, bao dung, phá huỷ cả một quãng dài trưởng thành về nhân cách, bóp méo đạo đức sống. Mượn cái vỏ thanh cao từ lan mà làm mọi trò thô thiển, bỉ ổi. Tôi đã ngậm ngùi nhận ra rằng nhiều người đang ảo tưởng với chính bản thân mình về Chân Thiện Mỹ, về Nhân Tín Nghĩa. Họ đã luôn tự hào trong lớp vỏ đẹp đẽ ấy với cái ruột sống rỗng rễnh đến ố mục. Tôi mất một vài người bạn cả trẻ lẫn già và không lấy làm tiếc vì điều đó. Khi đã hết Chân tình, tức là hết tất cả, con người ta có thể thành kẻ trí trá đến mức thậm tệ. Còn Lan? Mùa lại sang mùa, tháng năm không làm hoen sắc hoa.
Tôi chợt nhớ đến lão Lục Du già bất đắc chí với thời thế nhân tình: Lan toái tác hương trần Trúc liệt thành trực văn. Chợt nhớ đến những người bạn mình sống đến khiêm nhường, nhưng khi họ ra đi mới để lại trong lòng người ở lại biết bao nhiêu cảm mến, ngưỡng mộ về cả tư cách sống, cả sức cống hiến, cả tấm lòng hết mình trước cuộc đời này. Đập một chậu Trần Mộng chia nhau trong thu, từ chối những xếp bạc dày từ kẻ trọc phú, dám mỉa cả cuộc đời nay có lúc sống không phải vì tiền. Đã có lúc kiêu hùng như một kẻ khùng, giữa nhân gian bon chen tôi như kẻ tâm thần sống chỉ để thoả mãn mình. Lan đấy! Dạy cho tôi một chút nghĩa khí và cách từ chối thẳng thừng trước mọi áp đặt từ cuộc sống, dạy cho tôi cách sống có riêng cho mình một chất. Lan đấy! Dạy cho tôi biết yêu thương đồng loại mình, biết quên những điều uẩn ức để lạc quan tươi trẻ. Những năm còn ngồi trên ghế nhà trường, nhìn thấy rồng rắn những đoàn xe nối đuôi nhau ra khỏi bìa rừng, lan non kín thùng, đi sang bên kia biên giới. Lan già dưới bãi tập kết chất thành núi cao mà không khỏi chạnh lòng. Tôi biết cuộc sống nghèo thì con người ta cần tiền, con người ta cần một ngày hai bữa cơm và con cái được cắp sách tới trường.
Tôi biết, nơi họ sống là những thửa đất cằn, biết sự ham muốn có ăn để từ chối được không phải là điều dễ dàng. Nhưng gần hai mươi năm qua cuộc sống những người khai thác lan thay đổi được những jì? Hay vẫn nếp nhà ranh, vợ bỏ chồng, con đi bụi? Hay những giọt nước mắt gọi tình nhau từ câu ca vọng cổ trong lúc say? Hay người mẹ già từng chiều cầm chiếc đèn dầu le lói ra khép cổng tre xiêu vẹo như muốn oà đổ bất cứ lúc nào? Những giò lan mua vui được cho bao người? Đáo đổi được bao tiền? Một mùa lan nữa lại về, rưng rưng chén trà lan. Ngắm nhìn những giò lan mướt lá, ao ước một ai đấy bên mình, có thể chỉ để kể cho nhau nghe bông ấy hoa jì, màu sắc thế nào, hương nó ra sao mà khó quá. Bông lan vàng cuối cùng còn lại vườn biết chắc năm nay nó không cho hoa. Tháng sáu rồi mà vẫn còn chồi mới. Tôi nhớ cái cong cớn của cánh đài, sự e ấp của cách hoa với nhuỵ, nhớ cái màu vàng tinh khôi của nó, sáng óng ánh, mát mẻ và trong lành lắm.
Nhớ Nhất Điểm Huyền Lan đen như mực tàu, ngày trước tôi với em thường hay tranh luận đen thế nào là đen nhất. Tôi thì chịu chẳng biết cái đen nhất trong lan nó giới hạn thế nào, chỉ biết đỏ trầm thì sang đen, nâu trầm thì sang gụ. Nhớ Hội điểm gửi tận về thành Vinh, cánh trường hoa lớn ngồng cao lêu khêu mà thơm rất lạ. Tôi không còn bất cứ cơ hội nào về đấy mà tìm lại, biết vậy cũng chẳng lấy làm tiếc. Dù sao cũng là một đường đoạn ân tình. Nhớ mớ lan xanh mười ngàn gửi chú giữ giống cho sau này. Nhớ bông Đại Hoàng mất cả một ngày với mấy chai bia hơi thuyết khách, nhớ đến bông đen mang Cẩm Tố nhà sang vườn bạn đổi, nhớ bông vàng bé nhỏ vườn người sáu bảy năm chưa hoa mà về vườn nhà lần đầu bói nụ. Và nhớ một thời vịt nướng lá na, rượu khê nồng với bằng hữu đêm vườn. Cho tôi thời gian, tôi tào lao về lan hết cả cuộc đời này. Tôi biết sống trong đời mọi thứ đều như rong rêu bám rễ bèo, phù phiếm và trôi nổi. Biết thêm một thứ, khổ một thứ, biết thêm hai thứ, khổ hai thứ, và biết càng nhiều thì khổ chất dày như nhà cao tầng.
Rằng lan cũng chỉ cỏ hoa,
Rằng người sớm lắm cũng đà trăm năm
Tôi cũng chỉ nguyện riêng một điều với lòng mình sẽ giữ gìn và nuôi dưỡng niềm đam mê của mình hết cuộc đời này. Phỉ Điểu là một con chim hoang ưa tự do, và nó sẽ mãi mãi tự do trong bầu trời nó chọn. Tôi tự do trong cuộc đời này. Tự do sống, tự do làm việc, tự do yêu ghét và tự do trong những đam mê của mình. Ao ước cuối cùng của tôi là sẽ tìm lại loài thanh lan mang tên Phỉ Điểu đã vì những xáo trộn trong cuộc sống này mà vô tình tôi làm mất. Có những ưu phiền tôi không thể gọi thành tên. Tôi trở lại vườn, mảnh vườn xưa giờ đã mọc lên ngôi nhà nhỏ, thiên thần vẫn nằm đó trong rêu mốc và chồi nhãn non cuối mùa ai mới ăn vừa vứt xuống. Lớp xi măng trắng ngả sang màu xanh rêu bẩn thỉu, một chân gãy gần rời, nửa mình ngập trong cát xỉ. Tôi lại lẫn cẫn tìm những chiếc chậu gốm xưa, đánh rửa hết bụi bặm tháng năm qua cáu cặn. Đánh rửa lại cả ước mơ tôi một thời nông nổi. Lau lại những thước phim lan xước mốc bỏ quên trong nhà tổ. Cặm cụi lật từng viên đất nhỏ bạc màu.
Những hồi ức ùa về đau đáu, lại sợ những tiếng xoạch cổng mỗi chiều. Sợ tiếng bước chân ai nhẹ trong vườn chờ tôi mỗi ngày, sợ cả giấc ngủ đêm mưa. Tôi lại được gọi tên lan mỗi phiên chợ cuối tuần, được thấy cuộc sinh tồn nơi rừng sâu trảng rộng, hay trên vách đứng phong rêu ngàn năm trên rễ lan. Tôi lại được vuốt ve những lần lá, thấy mọi niềm nếm chịu lan qua. Đón một mùa lan mới, lại như bao mùa lan xưa, vẫn tâm trạng rưng rưng như thế. Duy có điều trầm và lặng hơn. Vườn xưa giờ không còn ồn ã tiếng người, không còn những cuộc tráo đổi bán mua. Chỉ có mái đao nhà tổ, đêm trăng và hương lan đi hoang. Lại lần lá đọc tên lan trong đêm. Được nhớ một thời xa xưa ấy:
Với nhau năm trước một nhành lan
Sao sớm mùa xuân vội úa tàn
Tự hỏi có phải hồn cô độc?
Mà bước trần ai mãi ngút ngàn...
Thế giới con người đi rồi lại đến, lòng người lúc trắng lúc đen. Tôi bình yên hơn, nhìn lại bản thân mình, nhấp chén Hoàng Hoa và gọi tên em thêm lần nữa.