trungduart
Administrator
1.Đặt vấn đề
Ngày nay con người chúng ta muốn tăng tối đa năng suất cây trồng, để làm được điều đó thì cần phải sử dụng một lượng lớn phân bón và các chất sinh trưởng. Nhưng đối với các loại phân hữu cơ và phân vi sinh thì lại cho kết quả lâu dài, không như mông muốn của chúng ta. Vì vậy việc sử dụng phân vô cơ và các chất hoá học đã được áp dụng ngày càng nhiều. Nhưng mà việc sử dụng chúng thì đâu phải luôn đúng và mang lại hiệu quả cao đâu, vì thế đa số nông dân đã dùng không đúng, không hợp lý như là dư thừa phân đa lượng (N, P, K…) hay thiếu loại phân vị lượng (Fe, Zn, Cu, B…) dẫn đến ảnh hưởng đến năng suất cây trồng. Vấn đề đặt ra ở đây là nghiên cứu các tác động của dinh dưỡng lên cây trồng về hai mặt lợi và hại để từ đó có những giải pháp nhằm làm tăng năng suất cây trồng mà ít gây hại đến chúng.
Mỗi nguyên tố dinh dưỡng có một vai trò nhất định, sự thiếu hụt của bất kỳ nguyên tố dinh dường nào cũng đều ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây. Sự thiếu hụt dinh dưỡng có thể do đất trồng không thoả mãn việc bón bổ sung dinh dưỡng không đủ hoặc đủ nhưng cây trồng không sử dụng được hoặc bón phân mất cân đối. Bên cạnh đó bón thừa dinh dưỡng cũng gây những tác hại.
Ngày nay trong Nông nghiệp đang đối mặt với những loại bệnh do việc sử dụng các loại nông dược không đúng cách, đúng lúc, đúng nồng độ cần thiết, hay là kỹ thuật canh tác còn thiếu khoa học, không đúng biện pháp thể hiện qua ngộ độc hữu cơ ở lúa, ngộ độc sắt, ngộ độc phèn…Vị vậy vấn đề nghiên cứu bệnh cây do những nhân tố trên gây ra đang được các nhà khoa học khắp nơi nghiên cứu.
2.Định nghĩa
•Bệnh sinh lý cây trồng là gì?
Cây trồng còi cọc, kém phát triển, năng suất cây trồng giảm … Đây chính là bệnh sinh lý ở cây trồng, chúng khác với các bệnh ký sinh do nấm, virus, vi khuẩn gây ra. Bệnh sinh lý không mang tính truyền nhiễm, nguyên nhân chủ yếu do điều kiện dinh dưỡng, chế độ khí, nước trong đất, thời tiết, khí hậu... gây ra.
•Phân bón là gì?
Phân bón là các hợp chất được cung cấp cho thực vật để đẩy mạnh tăng trưởng. Phân bón thường được trộn vào đất để cây hấp thụ bằng rễ, hoặc phun để cây hấp thụ qua lá.
Phân bón có thể là phân hữu cơ (có thành phần là các chất hữu cơ), hoặc phân vô cơ (gồm các chất hóa học hoặc chất khoáng vô cơ đơn giản). Phân bón có thể được tạo một cách tự nhiên như lá mục hoặc khoáng chất có sẵn trong đất, hoặc được sản xuất bằng các quy trình tự nhiên (chẳng hạn ủ) hoặc hóa học (chẳng hạn quy trình Haber).
•Chất độc là gì?
Trong ngữ cảnh sinh học, các chất độc là các chất có thể gây hư hại, bệnh, hoặc tử vong cho các cơ thể, thường bằng các phản ứng hóa học hoặc các hoạt tính khác trên phạm vi phân tử, khi một số lượng vừa đủ được cơ thể sinh vật hấp thụ vào. (theo Wikipedia)
•Sự dinh dường khoáng là sự nghiên cứu về cách thức mà thực vật hấp thu và đồng
hoá các ion vô cơ. Có 16 nguyên tố khoáng giữ vai trò thuyết yếu trong đời sống cây trồng mà chúng không thể thiếu hoặc thay thế bằng nguyên tố nào khác được: N, P, K, Mg, Ca, S, Fe, Cl, Zn, Mn, B, Cu, Mo…
3. Hình thức và hiện trạng gây hại.
3.1 Bệnh do tác nhân dinh dưỡng
2.1.1 Các nguyên tố đa lượng
•Đạm (N)
Trong cây NO3- được hút vào sẽ bị khử thành NH4+. Khi bón nhiều đạm mà điều kiện khử NO3- không thuận lợi (thiếu vi lượng cần cho hoạt động của men chuyển hoá chẳng hạn), đạm trong cây tồn tại nhiều dưới dạng NO3- không thuận lợi cho người tiêu thụ sản phẩm. Quá trình quang hợp không cung cấp đủ gluxit và quá trình hô hấp không cung cấp đủ xêto axit cho cây, đạm trong cây gây hại tồn lại tại nhiều dưới dạng NH4+ độc cho cây.
NH4+ có thể được cây hấp thụ nhanh vào trong tế bào nên thường làm cho pH trong tế bào tăng nhanh, trong khi tế bào sử dụng chậm nên lượng NH4+ tích tụ trong cây gây độc. Tuy nhiên, sự hấp thụ NH4+cũng thay đổi tuỳ theo loại thực vật, đối với lúa NH4+ toả ra có hiệu quả. Việc cung cấp NH4+ cho cây cũng chú ý đến tính chất của phân. Ví dụ khi bón (NH4)2SO4 cây hấp thụ NH4+ rất nhanh còn SO42- nên môi trường trở nên axít. Hơn nữa,vì NH4+ bị trao đổi với H+ trong rễ, sự hấp thu ammunium gắn liền với sự axit hoá của vùng quanh rễ. NH4+ được hấp thu ở rễ phải được đồng hoá thành glutamine. Nếu có sự tích tụ NH4+ tự do trong cây (do cung cấp quá dư thừa trong đất) sẽ xuất hiện triệu chứng ngộ độc rõ rệt; Vì NH4+ là một chất độc mạnh cho tế bào, với chức năng là một chất không bắt cặp của sự quang phosphoryll hoá trong lục lạp.
-Triệu chứng thừa đạm:
Bón thừa đạm do cây phải hút nhiều nước để giải độc amon nên tỉ lệ nước trong thân lá cao, thân lá vươn dài, mền mại, che bóng lẫn nhau, lại ảnh hưởng đến quang hợp. Giống lúa truyền thống (giống cũ) cao cây, bón nhiều đạm dễ bị đổ non. Đạm hữu cơ hoà tan (amin, amit) trong nhiều cây dễ mắc bệnh. Bón nhiều đạm làm tăng kích thước lá, nhất là về mặt diện tích lá; cây thường có hệ thống rễ kém phát triển và do đó có tỷ lệ lá / rễ cao.Lá trở nên mỏng manh hấp thu năng lượng ánh sáng kém, tỉ lệ diệp lục trong lá có màu xanh tối lại hấp dẫn sâu bệnh nên thường bị sâu phá hại mạnh, đồng thời dễ đổ ngã. Bón thừa đạm quá trình sinh trưởng (phát triển thân lá) bị kéo dài; quá trình phát triển (sinh trưởng sinh thực: hình hoa quả hạt) bị chậm lại. Cây thành thục muộn.
Ở các cây như lúa, cỏ alfalfa nếu bón nhiều đạm thì trị số C/N giảm, dẫn đến thời gian trổ bông chậm ảnh hưởng xấu đến năng suất. Khoai tây sinh trưởng với nguồn đạm phong phú cho thấy sự tăng trưởng quá mức về thân lá và chỉ cho những củ nhỏ (có thể do mất cân bằng về chất điều hòa sinh trưởng). Dư đạm trái cà chua bị nứt
Bón thừa đạm phẩm chất nông sản kém, giá trị sinh học thấp: tỉ lệ NO3- trong rau, quả dễ vượt quá ngưỡng cho phép, rau có vị nhạt, hydrocacbon thấp, tỉ lệ đạm cao dưa muối dễ bị khú.
Đạm là nguyên tố linh động, khi cây thiếu đạm thì đạm từ lá già chuyển về lá non nên các lá già rụng sớm, thể hiện ở lá già trước.
B] -Triệu chứng thiếu đạm:[/B]
Cây thiếu đạm thuờng sinh trưởng kém, diệp lục tố khó thành lập nên lá thường bị vàng úa, cây còi cọc, lùn, lá hẹp, trái mau chín, năng suất kém; số lá, số chồi, số nhánh ít, kích thước nhỏ. Triệu chứng trên xuất hiện ở lá già, các lá này chuyển sang màu vàng, trong khi các lá non bên trên vẫn còn xanh. Ở một số loài thực vật (bao gồm cà chua và một số dong bắp) phần cuốn lá có một số điểm màu tím, do sự tích tụ của sắc tố anthocyanin
-Phòng trị: cây đang tình trạng thiếu đạm, nếu muốn phục hồi nhanh, người ta có thể pha dung dịch có chứa đạm để phun lên lá, sau vài ngày cây sẽ được phục hồi. Các hoá chất có chứa đạm như Urê, Ca(NO3)2, KNO3… đều tỏ ra có hiệu quả cho các loại cây. Nồng độ và thời gian phun thay đổi theo từng loại cây trồng.
Tiếp theo...
Ngày nay con người chúng ta muốn tăng tối đa năng suất cây trồng, để làm được điều đó thì cần phải sử dụng một lượng lớn phân bón và các chất sinh trưởng. Nhưng đối với các loại phân hữu cơ và phân vi sinh thì lại cho kết quả lâu dài, không như mông muốn của chúng ta. Vì vậy việc sử dụng phân vô cơ và các chất hoá học đã được áp dụng ngày càng nhiều. Nhưng mà việc sử dụng chúng thì đâu phải luôn đúng và mang lại hiệu quả cao đâu, vì thế đa số nông dân đã dùng không đúng, không hợp lý như là dư thừa phân đa lượng (N, P, K…) hay thiếu loại phân vị lượng (Fe, Zn, Cu, B…) dẫn đến ảnh hưởng đến năng suất cây trồng. Vấn đề đặt ra ở đây là nghiên cứu các tác động của dinh dưỡng lên cây trồng về hai mặt lợi và hại để từ đó có những giải pháp nhằm làm tăng năng suất cây trồng mà ít gây hại đến chúng.
Mỗi nguyên tố dinh dưỡng có một vai trò nhất định, sự thiếu hụt của bất kỳ nguyên tố dinh dường nào cũng đều ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây. Sự thiếu hụt dinh dưỡng có thể do đất trồng không thoả mãn việc bón bổ sung dinh dưỡng không đủ hoặc đủ nhưng cây trồng không sử dụng được hoặc bón phân mất cân đối. Bên cạnh đó bón thừa dinh dưỡng cũng gây những tác hại.
Ngày nay trong Nông nghiệp đang đối mặt với những loại bệnh do việc sử dụng các loại nông dược không đúng cách, đúng lúc, đúng nồng độ cần thiết, hay là kỹ thuật canh tác còn thiếu khoa học, không đúng biện pháp thể hiện qua ngộ độc hữu cơ ở lúa, ngộ độc sắt, ngộ độc phèn…Vị vậy vấn đề nghiên cứu bệnh cây do những nhân tố trên gây ra đang được các nhà khoa học khắp nơi nghiên cứu.
2.Định nghĩa
•Bệnh sinh lý cây trồng là gì?
Cây trồng còi cọc, kém phát triển, năng suất cây trồng giảm … Đây chính là bệnh sinh lý ở cây trồng, chúng khác với các bệnh ký sinh do nấm, virus, vi khuẩn gây ra. Bệnh sinh lý không mang tính truyền nhiễm, nguyên nhân chủ yếu do điều kiện dinh dưỡng, chế độ khí, nước trong đất, thời tiết, khí hậu... gây ra.
•Phân bón là gì?
Phân bón là các hợp chất được cung cấp cho thực vật để đẩy mạnh tăng trưởng. Phân bón thường được trộn vào đất để cây hấp thụ bằng rễ, hoặc phun để cây hấp thụ qua lá.
Phân bón có thể là phân hữu cơ (có thành phần là các chất hữu cơ), hoặc phân vô cơ (gồm các chất hóa học hoặc chất khoáng vô cơ đơn giản). Phân bón có thể được tạo một cách tự nhiên như lá mục hoặc khoáng chất có sẵn trong đất, hoặc được sản xuất bằng các quy trình tự nhiên (chẳng hạn ủ) hoặc hóa học (chẳng hạn quy trình Haber).
•Chất độc là gì?
Trong ngữ cảnh sinh học, các chất độc là các chất có thể gây hư hại, bệnh, hoặc tử vong cho các cơ thể, thường bằng các phản ứng hóa học hoặc các hoạt tính khác trên phạm vi phân tử, khi một số lượng vừa đủ được cơ thể sinh vật hấp thụ vào. (theo Wikipedia)
•Sự dinh dường khoáng là sự nghiên cứu về cách thức mà thực vật hấp thu và đồng
hoá các ion vô cơ. Có 16 nguyên tố khoáng giữ vai trò thuyết yếu trong đời sống cây trồng mà chúng không thể thiếu hoặc thay thế bằng nguyên tố nào khác được: N, P, K, Mg, Ca, S, Fe, Cl, Zn, Mn, B, Cu, Mo…
3. Hình thức và hiện trạng gây hại.
3.1 Bệnh do tác nhân dinh dưỡng
2.1.1 Các nguyên tố đa lượng
•Đạm (N)
Trong cây NO3- được hút vào sẽ bị khử thành NH4+. Khi bón nhiều đạm mà điều kiện khử NO3- không thuận lợi (thiếu vi lượng cần cho hoạt động của men chuyển hoá chẳng hạn), đạm trong cây tồn tại nhiều dưới dạng NO3- không thuận lợi cho người tiêu thụ sản phẩm. Quá trình quang hợp không cung cấp đủ gluxit và quá trình hô hấp không cung cấp đủ xêto axit cho cây, đạm trong cây gây hại tồn lại tại nhiều dưới dạng NH4+ độc cho cây.
NH4+ có thể được cây hấp thụ nhanh vào trong tế bào nên thường làm cho pH trong tế bào tăng nhanh, trong khi tế bào sử dụng chậm nên lượng NH4+ tích tụ trong cây gây độc. Tuy nhiên, sự hấp thụ NH4+cũng thay đổi tuỳ theo loại thực vật, đối với lúa NH4+ toả ra có hiệu quả. Việc cung cấp NH4+ cho cây cũng chú ý đến tính chất của phân. Ví dụ khi bón (NH4)2SO4 cây hấp thụ NH4+ rất nhanh còn SO42- nên môi trường trở nên axít. Hơn nữa,vì NH4+ bị trao đổi với H+ trong rễ, sự hấp thu ammunium gắn liền với sự axit hoá của vùng quanh rễ. NH4+ được hấp thu ở rễ phải được đồng hoá thành glutamine. Nếu có sự tích tụ NH4+ tự do trong cây (do cung cấp quá dư thừa trong đất) sẽ xuất hiện triệu chứng ngộ độc rõ rệt; Vì NH4+ là một chất độc mạnh cho tế bào, với chức năng là một chất không bắt cặp của sự quang phosphoryll hoá trong lục lạp.
-Triệu chứng thừa đạm:
Bón thừa đạm do cây phải hút nhiều nước để giải độc amon nên tỉ lệ nước trong thân lá cao, thân lá vươn dài, mền mại, che bóng lẫn nhau, lại ảnh hưởng đến quang hợp. Giống lúa truyền thống (giống cũ) cao cây, bón nhiều đạm dễ bị đổ non. Đạm hữu cơ hoà tan (amin, amit) trong nhiều cây dễ mắc bệnh. Bón nhiều đạm làm tăng kích thước lá, nhất là về mặt diện tích lá; cây thường có hệ thống rễ kém phát triển và do đó có tỷ lệ lá / rễ cao.Lá trở nên mỏng manh hấp thu năng lượng ánh sáng kém, tỉ lệ diệp lục trong lá có màu xanh tối lại hấp dẫn sâu bệnh nên thường bị sâu phá hại mạnh, đồng thời dễ đổ ngã. Bón thừa đạm quá trình sinh trưởng (phát triển thân lá) bị kéo dài; quá trình phát triển (sinh trưởng sinh thực: hình hoa quả hạt) bị chậm lại. Cây thành thục muộn.
Ở các cây như lúa, cỏ alfalfa nếu bón nhiều đạm thì trị số C/N giảm, dẫn đến thời gian trổ bông chậm ảnh hưởng xấu đến năng suất. Khoai tây sinh trưởng với nguồn đạm phong phú cho thấy sự tăng trưởng quá mức về thân lá và chỉ cho những củ nhỏ (có thể do mất cân bằng về chất điều hòa sinh trưởng). Dư đạm trái cà chua bị nứt
Bón thừa đạm phẩm chất nông sản kém, giá trị sinh học thấp: tỉ lệ NO3- trong rau, quả dễ vượt quá ngưỡng cho phép, rau có vị nhạt, hydrocacbon thấp, tỉ lệ đạm cao dưa muối dễ bị khú.
Đạm là nguyên tố linh động, khi cây thiếu đạm thì đạm từ lá già chuyển về lá non nên các lá già rụng sớm, thể hiện ở lá già trước.
B] -Triệu chứng thiếu đạm:[/B]
Cây thiếu đạm thuờng sinh trưởng kém, diệp lục tố khó thành lập nên lá thường bị vàng úa, cây còi cọc, lùn, lá hẹp, trái mau chín, năng suất kém; số lá, số chồi, số nhánh ít, kích thước nhỏ. Triệu chứng trên xuất hiện ở lá già, các lá này chuyển sang màu vàng, trong khi các lá non bên trên vẫn còn xanh. Ở một số loài thực vật (bao gồm cà chua và một số dong bắp) phần cuốn lá có một số điểm màu tím, do sự tích tụ của sắc tố anthocyanin
-Phòng trị: cây đang tình trạng thiếu đạm, nếu muốn phục hồi nhanh, người ta có thể pha dung dịch có chứa đạm để phun lên lá, sau vài ngày cây sẽ được phục hồi. Các hoá chất có chứa đạm như Urê, Ca(NO3)2, KNO3… đều tỏ ra có hiệu quả cho các loại cây. Nồng độ và thời gian phun thay đổi theo từng loại cây trồng.
Tiếp theo...